नेपालको महाकुम्भ यात्रा ; मिथिला परिक्रमा

 

नेपालको पवित्र धार्मिक नगर जनकपुरधाममा प्रत्येक वर्ष होली पर्वको अवसरमा हुने **मिथिला परिक्रमा** धार्मिक तथा सांस्कृतिक रूपमा अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। यो परिक्रमा महर्षि महादेवदत्तले सुरू गरेको मानिन्छ र हजारौं श्रद्धालुहरू नेपाल तथा भारतका विभिन्न भागबाट सहभागी हुन जनकपुरधाम पुग्छन्। यदि यस परिक्रमालाई भारतको प्रयागराजमा हुने **महाकुम्भ मेलाजस्तै भव्य** बनाउने हो भने, यसले जनकपुरधामको आर्थिक तथा पर्यटकीय विकासमा ठुलो प्रभाव पार्न सक्छ।

 

#### मिथिला परिक्रमा र यसको धार्मिक महत्त्व

मिथिला परिक्रमा एक **१२८ किलोमिटर लामो धार्मिक यात्रा** हो, जसमा श्रद्धालुहरू जनकपुरधामको विभिन्न महत्वपूर्ण धार्मिक तथा ऐतिहासिक स्थलहरूको परिक्रमा गर्छन्। रामायणकालीन इतिहासअनुसार, राजा जनकले यही भूमि वरिपरि धर्म, अध्यात्म र शिक्षाको प्रवर्द्धन गरेका थिए।

 

जनकपुरधामलाई भगवान श्रीराम र माता जानकीको पवित्र भूमि मानिन्छ। हिन्दू धर्मावलम्बीहरूका लागि यहाँको भ्रमण निकै पुण्यदायी मानिन्छ। मिथिला परिक्रमा मूलतः होली पर्वको अवसरमा आयोजना गरिन्छ, जसले यस परिक्रमालाई अझ रंगीन र आकर्षक बनाउँछ।

 

#### महाकुम्भ मेलाको प्रभाव र सिकाइ

भारतको प्रयागराजमा प्रत्येक १२ वर्षमा हुने **महाकुम्भ मेला** विश्वकै सबैभन्दा ठूलो धार्मिक मेला मानिन्छ। यो मेलाले करोडौं पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्ने भएकाले प्रयागराजको **पर्यटन, व्यापार, होटल व्यवसाय तथा स्थानीय अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान** पुर्‍याएको छ।

 

महाकुम्भ मेलाबाट सिक्न सकिने केही महत्वपूर्ण पक्षहरू:

1. **व्यापक प्रचारप्रसार**: महाकुम्भ मेलाको बारेमा भारत सरकारले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मिडियामा प्रचारप्रसार गर्छ। यस्तै, मिथिला परिक्रमाको लागि डिजिटल मार्केटिङ, वृत्तचित्रहरू, प्रवद्र्धनात्मक सामग्रीहरू तयार पार्न सकिन्छ।

2. **व्यवस्थित पूर्वाधार विकास**: महाकुम्भ मेलामा सरकार तथा निजी क्षेत्रको ठुलो लगानी हुन्छ। जनकपुरधाममा पनि **सडक, होटल, यातायात, शौचालय, सरसफाइ तथा स्वास्थ्य सेवाहरूको विकास** गरिनुपर्छ।

3. **धार्मिक पर्यटन प्रवर्द्धन**: प्रयागराजमा जस्तै, जनकपुरधाममा पनि **पर्यटन गाईडहरू, धार्मिक ग्रन्थ प्रदर्शनी, प्रवचन तथा सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू** आयोजना गर्न सकिन्छ।

4. **सुरक्षा र व्यवस्थापन**: ठूलो संख्यामा आउने तीर्थयात्रीहरूको सुरक्षाका लागि **सुरक्षा बल, मेडिकल क्याम्प तथा सूचना केन्द्रहरू** सञ्चालन गर्न आवश्यक छ।

5. **स्थानीय उत्पादन तथा व्यापार प्रवर्द्धन**: महाकुम्भ मेलाले प्रयागराजका स्थानीय उत्पादनहरूको प्रवर्द्धन गरेको छ। जनकपुरधाममा **मिथिला चित्रकला, परम्परागत गहना, स्थानीय परिकार जस्तै तिलको लड्डू, पेडा आदि बेच्ने अवसर** बढाउन सकिन्छ।

 

#### मिथिला परिक्रमालाई भव्य बनाउँदा हुने लाभ

यदि मिथिला परिक्रमालाई महाकुम्भ मेलाको जस्तै भव्य बनाइयो भने:

1. **जनकपुरधाम नेपालको धार्मिक पर्यटनको केन्द्र बन्नेछ।**

2. **स्थानीय व्यवसाय तथा हस्तकला उद्योगहरूलाई ठूलो बजार प्राप्त हुनेछ।**

3. **नयाँ होटल, रेस्टुरेन्ट तथा यातायात सेवा प्रदायकहरूलाई आर्थिक लाभ हुनेछ।**

4. **वैदेशिक पर्यटकहरूको आगमन वृद्धि भई नेपालले ठूलो मात्रामा राजस्व आर्जन गर्न सक्नेछ।**

5. **जनकपुरधामको सांस्कृतिक पहिचान अझ मजबुत हुनेछ।**

 

निष्कर्ष

महाकुम्भ मेलाजस्तै भव्य मिथिला परिक्रमा आयोजना गर्नु केवल एक सपना मात्र नभई व्यवहारिक योजना हो, जसलाई नेपाल सरकार, प्रदेश सरकार, स्थानीय समुदाय, तथा निजी क्षेत्रको सहकार्यमा सम्भव बनाउन सकिन्छ। धार्मिक पर्यटनको विकासले केवल धार्मिक महत्त्व नै वृद्धि गर्दैन, आर्थिक समृद्धिको ढोका पनि खोल्छ। जनकपुरधामलाई एक अन्तर्राष्ट्रिय धार्मिक तथा सांस्कृतिक गन्तव्यका रूपमा स्थापित गर्ने समय आएको छ।

लेखक

प्रियाँशु कुमार कर्ण






Refrences :-

Images :- Internet/ Social media


Mithila wildlife trust blog
janakpurdham metropolitan
janaki darshan book 
sudarshan lal karn